هر ساله در حدود ۱۵ میلیون نفر دچار حمله قلبی شده و متاسفانه ۳۰ درصد از این حملات منجر به مرگ میشوند.  همچنین نیمی از افرادی که زنده میمانند  دچار اختلالات حرکتی دائمی میگردند که با روشهای متداول بازتوانی قابل درمان نیستند. دوره  طولانی کاهش تحرک این بیماران نه تنها کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار میدهد  بلکه میتواند منجر به اختلالات جدی تری مانند پنومونی ، ترومبوزیس و سختی عضلات گردد. به همین دلیل انجام موثرترین روش باز توانی در اسرع وقت اهمیت بسیاری دارد.

سیستم recoveriX  به همین منظور و بر مبنای آخرین دستاوردهای علوم اعصاب و مهندسی پزشکی طراحی شده است تا امکان بازیابی حرکت را به بهترین وجه ممکن و در سریع ترین زمان فراهم نماید. recoveriX   یک سیستم ارتباط مغز و کامپیوتر (BCI)    نوین و بی مانند است که اختصاصاً برای باز توانی بیماران stroke طراحی شده است. این سیستم علاوه بر ارائه روشهای باز توانی استاندارد قادر است به بیمار کمک کند تا حرکات دستها و یا پاها را در اسرع وقت باز یابد. این سیستم در کلیه وضعیتهای مزمن ، حاد و یا نیمه حاد قابل استفاده است.

چنانچه گفته شد recoveriX   اساسا بر مبنای تکنولوژی ارتباط مغز و کامپیوتر (BCI)  کار میکند. در سیستمهای BCI  مبتنی بر تجسم حرکت (Motor Imagery)  سیگنالهای EEG فرد در حین تجسم یک حرکت ثبت میشوند و از آنجا که فعالیتهای مغزی ثبت شده از سطح کورتکس در هنگام تجسم یک حرکت بسیار مشابه این فعالیتها در زمان انجام حرکت بطور واقعی است  با پردازش آنها میتوان پی به قصد فرد برای انجام یک حرکت برد و بدین ترتیب میتوان مسیر طبیعی انتقال پیامهای عصبی  مغز و فرامین حرکتی آن به سوی اعصاب محیطی و عضلات را دور زده و اعصاب و عضلات مورد نظر را بطور متناسب با آن از بیرون تحریک نمود.

مطالعات روی این سیستم نشان داده که سه عامل تجسم حرکت ، باز خورد واقعیت مجازی و تحریک الکتریکی مبتنی بر اراده در این روش شانس بهبود و سرعت بازتوانی را افزایش میدهد:

تجسم حرکت

چنانچه گفته شد در این روش از بیمار خواسته میشود که حرکت دست یا پای درگیر خود را تجسم کند (‌مثلا حرکت Dorsiflexion) . در حین انجام این کار سیگنال EEG فرد توسط یک کلاه EEG دریافت شده و از طریق یک آمپلیفایر ویژه سیگنالهای حیاتی به کامپیوتر منتقل میشود. این سیگنالها سپس توسط نرم افزار سیستم recoveriX  تحلیل شده و بر اساس آن دو نوع بازخورد به کاربر داده میشود یکی بازخورد بصورت تصویری در یک محیط واقعیت مجازی و دیگری تحریک  الکتریکی FES .

نشان داده شده که تجسم حرکت،  نواحی مربوط به حرکت واقعی را در مغز فعال میکند و این منجر به تسهیل و افزایش انعطاف مغزی (Plasticity)  میشود . در این روش برخلاف روشهای معمول بازتوانی ، تحریک و حرکت واقعی تنها زمانی رخ میدهد که بیمار تجسم صحیحی از حرکت مورد نظر کرده باشد.و این همزمانی فعالیت مناطق مرتبط مغز و تحریک اعصاب محیطی منجر به یادگیری  متقابل و تقویت شده  میشود.

بازخورد واقعیت مجازی

زمانی که سیستم recoveriX تجسم حرکت مورد نظر را از روی سیگنال EEG بیمار تشخیص داد این موضوع بصورت بازخورد تصویری روی یک مانیتور که درست روبروی فرد قرارگرفته به بیمار نشان داده میشود .طوری که فرد روی مانیتور تصویر دست یا پای مشابه دست یا پای خود را میبیند .  درک این بازخورد فوری بسیار آسان و بسیار مشابه استفاده از آینه است. یعنی پس از مدت کوتاهی بیمار حسی مشابه قراگرفتن درمقابل آینه دارد و تصاویر در مانیتور را کاملا مشابه اندام خود میبیند و لذا این تمرین فعال شدن نرونهای آیینه ای را تسهیل میکند.

تحریک الکتریکی مبتنی بر اراده

مشابه سیستمهای تحریک الکتریکی متداول در این سیستم نیز دو الکترود روی گروههای عضله مورد نظر قرار میگیرد. اما برخلاف روش معمول ، تحریک الکتریکی عضله زمانی انجام میشود که بیمار حرکت آن عضله را تجسم کند . بدین ترتیب با تجسم حرکت توسط بیمار اندام مورد نظر در اثر تحریک بطور حقیقی حرکت میکند و علاوه بر بازخورد بصری حرکت خود اندام باز خورد بصری سیستم واقعیت مجازی روی مانیتور نیز انجام میشود. با توجه به اینکه بیمار در این روش با اراده خود اندام دچار مشکل را به حرکت در میآورد انگیزه و اشتیاق و امید به بهبود در او افزایش یافته و نشان داده شده که این روش در برقراری مجدد مسیرهای عصبی دچار اختلال در زمان کوتاهتر کارساز است.

جلسات درمانی  با RecoveriX

یک جلسه درمانی با recoveriX  از این قرار است :‌ پس از مراجعه بیمار ، تراپیست میتواند اطلاعات فردی وی را وارد سیستم کرده و یا آن را از پرونده مراجعات قبلی بیمار بازیابی نماید. سپس یک کلاه EEG روی سر بیمار قرار میگیرد و مقدار کمی ژل به الکترودهای نصب شده روی کلاه تزریق میشود تا ارتباط الکترودها با پوست سر بطور مناسبی برقرار گشته سیگنال EEG مناسبی دریافت شود. مانیتور سیستم کیفیت سیگنال دریافتی از هر الکترودرا اعلام میکند.

سپس تراپیست با توجه به عضله یا عضلات درگیر گروه عضله یا عضلات مورد نظر را انتخاب کرده و الکترودهای تحریک FES  را در محل مناسب نصب میکند. در مرحله بعد دامنه و فرکانس محرک متناسب با شرایط بیمار و عضلات مورد نظر انتخاب و تنظیم میشوند.

کلیه این مراحل و تنظیمات بین ۵ تا ده دقیقه بطول می انجامد و هر دوره تحریک درمانی نیز در حدود ۱۰ دقیقه طول میکشد. توصیه میشود که در هر جلسه درمانی دو یا سه دوره تحریک اعمال شود و درصورت آمادگی بیمار و تمایل وی میتوان تعداد دوره های تحریک در هر جلسه را افزایش داد اما معمولا یک جلسه درمان نباید بیشتر از یک ساعت طول بکشد.

در ویدئوی زیرنحوه کار سیستم را در یکی از کلینیکهای توانبخشی میبینید :

در ویدئوی زیر نظر یکی از بیمارانی را که از این تکنولوژی استفاده کرده است میبینید: